Pandemi ile birlikte Geçici İş
göremezlik Ödemelerinin azaltılması için yeni torba yasa hazırlanarak meclise
sunulmuştur. Bu durum çalışanları ve
şirketleri ciddi olarak etkileyecektir.
Torba Yasanın getireceklerini
görmek için mevcut durumu değerlendirmek ve Geçici İş Göremezlik ödemesinde mevcut
uygulamasına bakmak gerekir.
Mevcut durumda; her ay SGK ‘ ya verilen sigorta matrahları üzerinden son
3 ay 90 günlük sigorta matrahları toplamı alınarak 90 güne bölünmekte ve 1
günlük ortalama ücret bulunmaktadır. SGK
Uygulamalarına göre bulunan 1 günlük ücretin ayakta tedavi olanlar için 2/3
oranında istirahatli olan gün sayısı üzerinden ödeme yapılmaktadır. Bu ödeme
miktarı İşçinin net maaşı kadar veya biraz üzerinde, biraz altında olmaktadır.
Yatarak tedavide ise bulunan
ortalama günlük ücretin 1/ 2 oranında ödeme yapılmaktadır. (Yemek, Yatak
ücretleri ve diğer hizmetler nedeniyle azalmaktadır.)
Yeni Torba Yasa taslağının 12
Maddesi ile 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortaları Kanunun
17 Maddesi’nin 1 ve 3 fıkraları ile ilgili düzenleme yapılmaktadır.
Torba Yasa tasarısı;
1- İş
göremezlik durumunun başladığı tarihten önceki son üç ay yerine Bir yıllık yani
12 ay içinde sigortaya bildirilen Matrahların toplamı alınacağı ve 360 güne
bölünerek günlük ortalama ücret bulunacaktır. SGK tarafından belirlenen oranlara göre Geçici İş
Göremezlik ödemesi hesaplanacaktır.
2- İş
göremezliğin başladığı tarihten önceki bir yıl içinde 180 günden az Kısa vadeli
Sigortası primi bildirilmiş olanlara analık ve hastalık halinde günlük
yapılacak ödeme tutarı asgari ücretin 2 katını geçemez İbaresi ilave
edilmektedir.
Torba Yasa ile değişiklik
yapılması halinde işçinin Geçici İş Göremezlik ödemeleri azalacak ve çalışanlar
ciddi kayıplara uğrayacakları için tartışmalar yaşanacaktır
Bilhassa Pandemi döneminde kısa
çalışma yapan veya ücretsiz izne ayrılanların SGK primleri azaldığı için Hastalık
veya analık halinde ciddi kayıplar yaşanmasına neden olacaktır.
Olayları Analiz etmek için öncelikle 8 Ay’dır Ücretsiz izinde olan
çalışanların durumuna bakmak gerekir.
- Mevcut Sisteme göre Asgari ücret üzerinden 3.577,50 TL Sigorta matrahı olan çalışan için 3.577,50.*3 Ay= 10.732,50 TL/90 Gün = Günlük ortalama ücret 119,25 TL.’dir. Günlük ortalama ücretin 2/ 3 ü olan 79,50 TL ödemeye esas ücret *30 gün = 2385,00 TL. istirahat parası almaktadır
- Ücretsiz İzinde olanlar: 8 Ay ücretsiz izinde olan çalışanlar sorun yaşayacaktır, 12 ayın toplamı baz alınarak günlük ücret hesabında. 4 aylık asgari ücret brütü üzerinden hesaplama yapılması gerekmektedir. 3.577,50 TL aylık matrahı olan çalışan için 3.577,50.*4 Ay=14.310 TL/ 360=39,75TL günlük ortalama ücret 39,75TL/3*2=26,50 TL Günlük istirahat parası üzerinden *30 günlük tutar ise =795,00TL aylık istirahat parası alacaktır.
- Bu durumda 8 ay ücretsiz izinde ve son 4 ay prim ödeyenler Mevcut Duruma göre aylık 2385.TL İstirahat parası alırken 8 ay Ücretsiz izinde olanlar yıla tamamlanması için 4 aylık ücret ödemeler nedeniyle 12 ay 360 güne göre 795 TL istirahat parası alacaktır. Eski sistemde ( 3 ay üzerinden 2385 ) alacak iken yeni sistem’ de 1.590.00 TL daha az istirahat ücreti alacaktır. Bu dönemde büyük zorluklar yaşayan çalışanlar Alacakları parada ciddi azalışlar yaşanacaktır
2021 Nisan Ayında rapor alan tam çalışanlar:
2020 Yılı Nisan-Aralık aylarında
Asgari ücret 2.943.TLAylık 9 aylık sigorta matrahı 26.487 TL olacaktır. 2021
ilk 3 ay 3577,50*3=10.732;50 Olarak Sigorta Matrahı toplamı hesaplandığında,
1. ESKİ SİSTEM: Son 3 aylık sigorta
matrahları toplamı esas alınmakta ve ortalama Günlük ücret hesaplanmaktadır 3
577,50 *3 ay=10732,50 Toplam matrah/ 90 gün = 119,25 Ortalama günlük ücret hesaplanmakta
119, 25/3*2= 79,50 İstirahat parası için günlük ücret * 30 gün=.2385,00
TL Asgari ücretli aylık Geçici iş göremezlik almaktadır.
2. YENİ SİSTEM 12 aylık süreçte (2943**9 Ay= 26487 TL + 10732,50 =37.219,50 TL
12 aylık Sigorta matrahı hesaplanacaktır,
Bu durma göre. Günlük 0rtalama
ücret 103,39 TL. İş göremezlik ödemeği
ise günlük 103,39/3*2 68,92 TL olarak ödenecektir. Aylık 68,92*30 gün=2067,60 TL olarak
hesaplanacaktır.
3. Bu
duruma göre 2385.TL- 2.067,50 TL farkı =317,50 TL Çalışanlar daha az istirahat
parası alacaktır. Aylık fark 35,50 TL artacaktır. Mayıs ayında fark azalacak (317,50-35,50 = 282TL) bu fark
Mart 2022 ye kadar azalarak devam edecektir.
4. Asgari
ücret yeniden değiştiği dönemde bu kısır döngü ve azalışta işçi kayıpları devam
edecektir.
Ücretlerin yüksekliğine göre fark
daha fazla artacaktır 2021 yılı için asgari ücrette aylık 317,50 TL,6000.TL
Brüt ücreti olanlarda fark 535 TL 8000.TL brüt ücreti olan 713TL 10.000.TL brüt
ücreti olanlar ise 892. TL aylık. İstirahat parası azalacaktır.
En önemli azalışlar ise yıl
içerisinde 180 günden az prim ödeyen yüksek ücretlilerde yaşanacaktır. Torba
yasayanın yasalaşması halinde sigorta tavanı 26.831.26 TL üzerinden prim ödeyenler
mevcut sistemde 17.500. TL civarında istirahat parası alırken asgari ücretin 2 katı
olan 7.155,00 TL den fazla istirahat parası alamayacak ve 10.350 TL bir aylık
istirahat daha az ödeme alacaktır.
Çalışanlar için ciddi bir kayıp söz konusu olacaktır. 2 Yazımda ise yüksek sigorta primi ödeyenlerin kayıpları ile ilgili açıklamalara yer verilecektir.
Saygılarımla.
Şakir Gülsever
İş ve Sosyal Güvenlik Danışmanı
