4857 Sayılı İş Kanunun 53 ve 54
Maddelerinde işçinin dinlenmesi için yasada belirlenen ve yönetmeliklerde
açıklanan sürelere ve zamanlara dikkat edilerek işçiye Yıllık izin
kullandırılması zorunlu bulunmaktadır. İşyerlerinde
işçinin ve işverenin bu konudaki bilgi eksiklikleri sonucu Yıllık İzinler
kullandırılmamakta veya Yasa ve Yönetmeliklere aykırı şekilde
kullandırılmaktadır.
Son zamanlarda Çalışma Müdürlüğü tarafından
yapılan denetimlerde firmalara bu konuda ciddi cezalar kesildiği gibi diğer Yasalarda
yer verilen riskler ve iş kazaları sonucu firmalar büyük sorunlar yaşamaktadır.
Yasalar
bakımından durumu aydınlatmak için bazı açıklamalar yapmak gerekmektedir.
Hangi
Yasa ve Yönetmelikler kapsamında işlemler yapılmaktadır,
- 4857
Sayılı İŞ Kanunun ve Yıllık izin Yönetmeliği,
- 5510
Sayılı Sosyal Güvenlik Kanunu ve Sigorta işlemleri Yönetmeliği
- 6331
Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve Yönetmelikleri,
- 6098
Sayılı Borçlar Kanunu,
Yapılan hatalı uygulamalar nedeniyle Yıllık
İzinler ile ilgili riskleri yaşanmaktadır. Yukarıda yer verilen Yasalar ile
ilgili tüm uygulamalarda Yıllık İzinlerin hak edildiği tarihten itibaren 1 Yıl
içerisinde kesinlikle kullandırılması zorunlu olduğuna yer verilmektedir. Hatta
Yıllık İzin kullanımında ilk iznin kesintisiz 10 gün şeklinde kullanılması
bakiye 4 gün veya 10 gün için ise işveren yönetim hakkı kapsamında işlerin
aksatılmaması kaydıyla işçiler ile anlaşılarak yıl içinde tamamının kullandırılması
gerekli bulunmaktadır.
Bu
konuda Yargıtay Kararlarında açık ve net olarak Yıllık İzinlerinin yasaya uygun
kullandırılmaması halinde işverenlerin sorumlu olduklarına yer verilmektedir.
Yasalara
aykırı olarak Yıllık İzin kullandırmama, ilk bölümünü 10 gün kullandırmama, sonraki
yıl içinde tamamını kullandırmama, yasaya aykırı izinleri bölerek kullandırma
veya işten ayrılan personele izin alacaklarının ödenmemesi halinde her işçi
için 2020 yılında 509 TL İdari para Cezaları kesilmektedir. 100 personeli olan
firmalara 2020 Yılı İdari para cezaları ile 50.000.TL idari cezası kesileceği
gibi diğer yasalar bakımından.(4857 Sayılı İş Kanunun 103 maddesi) yaşanacak
sorunlar da önemli bulunmaktadır. Ülkemizde tüm şirketlerde her personelin
yıllık izin kullanımları yasaya uygun bölünmediği için her personel için İPC
kaçınılmaz olduğu, iş kazası bakımından gibi maliyetlerden yansıtılacağı
kaçınılmaz durumdur.
5510 Sayılı Sosyal Güvenlik Kanunu
gereğince Yıllık İzni Yasada belirlene şekilde 1 yıl içerisinde kullandırılmaması
halinde işçi dinlemediği için iş kazaları ile ilgili maliyetler İşverenlere
yansıtılmaktadır. Hatta Alt İşveren personelinin yıllık izninin
kullandırılmaması halinde 3 şahıs olarak Asıl işverenlerden tahsili için
maliyetler işverenlerden alınmaktadır. İş Kazası yaşanması halinde bildirim
formunda işçinin son 1 yılda kullandığı izin sorulmaktadır. Bir bölümü 10 gün
olarak yıllık izin kullandırılmadığı takdirde SGK maliyetleri yansıtmaktadır.
6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği
Kanunu bakımından en önemli risklerden birisi personelin dinlendirilmemesi ve
zamanında izin kullandırılmaması sonucu oluşan iş kazaları işveren bakımından risk
oluşturmaktadır. Oluşan iş kazalarının zamanında (3 Gün içinde) bildirilmemesi
halinde yasaya göre İPC kesilmektedir. Diğer yasalardaki hükümlerin uygulama
alanına etki etmemektedir.
Tüm
Kanunlar üzerinde olan ve genel olarak tüm özel kanunlara ana şemsiyesi olan 6098
Sayılı Borçlar Kanunu işverenlerin oluşan kazalar nedeniyle sorumluluklarını
belirlemektedir. Borçlar Kanunun 422’inci
maddesinde; “ İşveren, en az bir yıl çalışmış olan işçilere yılda en az iki
hafta ve on sekiz yaşından küçük işçiler ile elli yaşından büyük işçilere de
en az üç hafta ücretli yıllık izin vermekle yükümlüdür.” Hükmü bulunmaktadır.
Yapılan
Denetimlerde (Özel ve Resmi) firmaların büyük çoğunluğunun yıllık izinleri
zamanında ve yasaya uygun kullandırmaması sonucu ciddi İdari Para cezaları
yanında İş kazası nedeniyle malül olan işçiler için SGK tarafından Asıl işveren
ve alt işveren işçileri için asıl işverenlere yansıtılacak maliyetler 3-4
Milyona varmaktadır. Bu nedenle
firmalara tavsiyemiz işçilerinizin yıllık izinlerini biriktirmemeleri, her yıl
hak edilen izinlerini ertesi yıl bir bölümü 10 gün olmak kaydıyla tamamını
kullandırmaları gerekli ve zorunludur.
Yıllık
izinlerin zamanında ve doğru kullandırılması yönetim hakkı işverene aittir. İş
planları yaparak personelin yıllık izinlerini sonraki yıl içinde kullandırması,
izin ücreti ödememesi ve izin kullandırmaması cezalardan kurtaracaktır.
Şakir Gülsever
İş ve Sosyal Güvenlik Danışmanı
İK Yönetim Danışmanı
SMMM-Eğitmen
0532 236 13 39