11 Tem 2019

Yeni Kıdem Tazminatı Fonu Kurulması ve Yaşanacak Sorunlar?


Kıdem Tazminatı; 1475 sayılı İş Kanunun 14 Maddesi kapsamında çalışanın mevcut İş yerinde 1 yılını tamamlaması ve tazminat hak ederek işten ayrılması halinde ödenmektedir.  
Bazı özel durumlarda da haklı nedenle işçinin ve işverenin iş sözleşmesini feshetmesi halinde kıdem tazminatı ödenmektedir.

Kıdem tazminatı tavanı her yılbaşında ilan edilmekte yılın 2’ nci yarısında yanı 1 Temmuz tarihinde çeşitli göstergeler esas alınarak yeni tazminat tavanı hesaplanmakta ve ilan edilmektedir.

2019 Yılı Temmuz ayı başında yeniden ödenecek Kıdem Tazminat tavanı 01.07.2019 tarihinde yürürlüğe girmiştir.   01.07.2019-31.12.2019 Tarihleri ararsında Kıdem Tazminatı Tavanı 6.379,86 TL olarak uygulanacaktır.

Kıdem Tazminatı Tavanı Rahmetli Turgut Özal döneminde sınırlama getirilerek ilgili dönemde düşürülmeye başlanmıştır. Çok değersiz hale gelen kıdem tazminatı işsiz kalanlar için önemli olsa da işten çıkarılan ve işsizlik tazminatı almaya hak kazanamayan işsizler için kurtarıcı etkiye sahip bulunmaktadır. Tüm çalışanların tazminat alamadığı durumlar olsa da işçi için kıdem tazminatı bir güvence olmaktadır.

Yıllardır konuşulan Kıdem Tazminatının fona devri ile ilgili çalışmalar 2003 Yılından itibaren 16 yıldan beri tozlu sayfalarda saklanmaktadır. Ancak gelinen bugünkü ortamda Kıdem Fonu Devlet için fon yaratma amacı ile çıkarılmaya çalışılmaktadır. Bu fonların kullanımı ve nemalandırılması dışında anapara ’nın geri alınması bile mucizelere bağlı kalacaktır. 

Ülkenin içinde bulunduğu  durum nedeni ile fonların güvencesi olmayacaktır. Türkiye tarihinde hep çalışanlar aleyhine gelişen bu sistemler verim elde eden olmadığı gibi anaparalar da kaybedilmiştir.

Son kalkınma planında Kıdem tazminatı ve BES birlikte değerlendirmeye tabi tutulmaya çalışılmaktadır. Bu durum çok daha çok sıkıntı yaracaktır. Kıdem Tazminatı Fonu ile birlikte BES ile ilgili yeni düzenlemeler yapılacaktır.  Zorunlu BES tüm çalışanları kapsayacak şekilde yeniden düzenlenecektir. Zorunlu BES ve BES’ ten çıkış şartları ağırlaşacak Sadece Zorunlu BES ten yatırılan paraların bir kısmı ev almak veya evlenmek isteyenler borç olarak ödenmesi planlanmaktadır.

Kıdem Tazminatı Fonu ile ilgili gerçeklere gelince; Öncelikle Kıdem Tazminatı çıplak ücret üzerinden yan haklar olmadan hesaplanacaktır. Bu nedenle,
  • Yan haklar ve Sosyal Yardımlardan hesaplamaya dahil edilmeyecektir,(Bu hesaplama tarzına göre Yıllık Kıdem Tazminatı % 10-15 arasında azalacaktır,)
  • Kıdem Hesabına esas ücret içinin 1 aylık brüt ücreti olması haline işverenler her işçi’ nin aylık brüt ücretinin 1/12 kadar bir bedeli fona yatırmak zorundadır. ( 4000/12=333,33 TL her ay fona yatacaktır. %8,3 Fona yatırılacaktır.) Bu durum işçilik ücretlerinde maliyetlerin artmasına neden olacaktır.
  •  İşçinin 21 günlük ücreti üzerinden hesaplanan Kıdem Tazminatı ise aylık 4000. TL brüt ücrete üzerinde 2.666,66 TL /12=222,22 TL her ay Kıdem tazminatı fonuna yatırılacaktır, % 5,55 oranında fona ödeme yapılacaktır
  • Avusturya Modeli olarak ta anılan sisteme göre 15 günlük ücret 4000. TL /30*15 gün= 2000. TL brüt üzerinden 2000/12=166,66 YL her ay fona yatacaktır 166, 66/4000. TL= % 4,16 oranında Kıdem Tazminatı ödenecektir.
  •  Kıdem Tazminatı tavanı Sigorta tavanına bağlı olarak tazminat hesaplanacak ve yatırılacaktır.  
Çok tartışmalı bir ortamda geçecek fon çalışmasında eski çalışanların hakları ile ilgili
kararlar beklentiyi arttırdığı kadar sorunları da getirecektir.  Fonlara güvenin azalması, nemalandırmanın devlet tarafından düşük faizle yapılması ve ülkenin içinde bulunduğu riskli durum nedeniyle fonlara el konması beklenebilir.

Sendikaların bu konudaki olumsuzluk beklentileri nedeniyle fona sıcak bakmadıkları görülmektedir. Bir diğer önemli konu ise Fonda biriken Kıdem Tazminatlarına Emeklilik, ölüm, malullük gibi haller dışında bir ödeme yapılmayacağı, sadece ev veya araba alınması halinde fonda biriken paranın ½ si kadar borç para çekileceği belirtilmektedir. İşçi emekli olduğu zaman fonda biriken nemalı tazminatına hak kazanacaktır.

Bu durum nedeniyle halen vergi ve sigorta primi ödeyemeyen firmaları kıdem tazminatlarını fona yatırmaları imkanı çok kısıtlı olacağı gibi şirketlerin personelini işten çıkararak  tasfiye işlemleri yapmaya başlayacaktır.

Her ay muhtasar ve prim bildirgeleri ile beyan edilecek Kıdem Fonları ve Zorunlu BES işçi ve işverenden ciddi kesintilere neden olacaktır. En önemlisi ise işçi-işveren arasında çatışmaların yaşanması ihtimalidir.  Ücretin bir kısmını bordroda göstermeyen işverenler İşçinin tazminatını eksik yatıracağı için tartışmalar yaşanması ihtimal dahilinde bulunmaktadır.

Deprem yaratacak diğer bir husus ise 4857 Sayılı İş Kanunun 24 Maddesi gereğince işverenin Ahlak ve İyi niyet kurallarına aykırı davranması nedeniyle işçinin haklı nedenle tazminat alarak işten ayrılması halinde; 
  1. SGK ödemeleri ve Kıdem tazminatı ödemeleri eksik beyan edilmesi nedeniyle haklı nedenle fesihler yaşanması 
  2.  SGK ve İşveren hakkında Hizmet tespit davası açması,
  3.  İşveren tarafından 5 yıl geriye dönük tüm teşviklerin faizleri ile geri alınması,
  4.   Geçmişe yönelik SGK primleri, İdari Para cezaları, faizleri ile geri alınması,
  5.   Alt işveren çalıştıran firmaların aynı sorunları ile ilgili borçların asıl işveren tarafından ödenmesi zorunluluğu,

Yukarıda yazılı sorunlar, kıdem tazminatı, BES ödemeleri, haklı nedenle fesihler, İşçinin Hizmet tespit davası sorunlar bu süreçte tedbir  almayan firmaları bekleyen en önemli tehlikelerdir

Saygılarımla 

Şakir Gülsever
İş ve Sosyal Güvenlik Danışmanı
İK Yönetim Danışmanı,
SMMM-Eğitmen

Web: sakirgulsever,net
Cep Tel: 0532 236 13 39
Tel: : 0216 709 26 91

Paylaş:
Copyright © Şakir Gülsever | Powered by Şakir Gülsever