4 May 2018

Yıllık İzinlerin Yasaya Uygun Kullandırılmaması Ve İşveren Sorumlulukları?


Şirketler; çalışanlarına yıllık izinlerini kullandırma konusunda çok hassas davranmadıkları için  bazı çalışanların 100 günden fazla birikmiş izinleri olduğu görülmektedir. Bazı işverenler ise işçilerin yıllık izin kullandırma yerine ücretini ödedikleri ve geçmişe yönelik hayali izin belgeleri düzenledikleri görülmektedir.
Çeşitli dönemlerde çıkan Yargıtay kararlarında da yer verildiği üzere Yıllık izin hakları işçinin çalışma döneminde ücret olarak ödenemeyeceği, yıllık iznin kullandırılması gerektiği konularına yer verilmektedir. Ancak ücret ödemesi personelin işten ayrıldığı tarihte mümkün olacağı da yasada ve Yargıtay kararlarında yer verilmektedir.
4857 Sayılı İş Kanunu gereğince belirsiz süreli, kısmi süreli veya çağrı üzerine çalışma sözleşmeleri ile çalışan işçi 1 yılının tamamladıktan sonra yıllık iznini hak etmekte ve yıllık iznini hak ettiği tarihten sonraki 1 yıl içerisinde kullanması yasa gereğidir. İdari para cezaları, iş kazaları ve meslek hastalıkları ile ilgili SGK tarafından yıllık izinlerin kullanılmaması veya yasaya aykırı kullandırılması halinde rücu davaları sonucunda ciddi kayıplar yaşanmaktadır.
Yıllık izin kullanımları zorunlu hale getiren Yasal uygulamalara rağmen bu kısır döngü devam etmektedir. 4857 Sayılı İş Yasası dışında 6331 Sayılı İSG Kanunu,5510 Sayılı Sosyal Güvenlik Kanunu,6098 Sayılı Borçlar Kanunu ve bu kanunlarla ilgili çıkarılan Yönetmelikler bulunmaktadır. Tüm bu yasal uygulamalara rağmen yıllık izin kullanımları yasalara uygun olmadığı görülmektedir. İzinlerin zamanında kullanılmaması nedeniyle işçi ve işveren kayıpları önemli boyutlara vardığı görülmektedir.

Yıllık İzin Konusunda Yasal Sorumluluklar,

 4857 Sayılı İş Kanunu; 53 Maddesinde Yıllık İzin Hakkı ve süreleri açıklanmış ve Yıllık Ücretli İzin Hakkından vazgeçilemeyeceği hususuna yer verilmiştir. 54 Maddesinde ise Yıllık Ücretli izne hak kazanma ve izin kullanma dönemi konusunda açıklamalar yapılmıştır. Yasaya göre 1 yıl çalışması olan işçi bir sonraki izin hak edeceği tarihe kadar hak ettiği yıllık iznini kullanmak zorunda olduğu,56 maddede ise Yıllık iznin İşveren tarafından sürekli olarak verilmesi yasal sorumluluk olduğu açıkça ifade edilmektedir.
Yıllık izin; işveren tarafından İşverenin Yönetim Hakkı gereğince uygun bulunan tarihte kullandırılmalıdır. Kimlerin hangi tarihte izin kullanacağı konusunda nihai karar işveren’ e aittir. Ancak işveren işçi’ nin izin talebini işin durumunu değerlendirmesi ve uygulaması bir ihtiyaç olarak ortaya çıkmaktadır.

Yıllık izin kullanımında; ilk iznin en az 10 günlük kısmının 1 defada kullanılması halinde kalan bakiye izinlerin ise işçi ve işveren arasında belirlenecek tarihlerde kullanılması gerekmektedir. Son dönemde çıkarılan torba yasa ile İPC’ ını önleyen maddeler bulunsa da ilk iznin 10 gün olarak kullandırılması yasal düzenlemeler bakımından oldukça önemli bulunmaktadır.
SGK bakımından Yıllık izinlerin zamanında ve yasaya uygun kullandırılması en önemli konu olarak görünmektedir. Yıllık izin kullanımı için zorlama yapılsa da sadece olayı yaşayanlar bu riskleri öğrenmektedir.

5510 Sayılı Sosyal Güvenlik Kanunu ile işverenin almadığı tedbirler nedeniyle İş Kazası yaşanması halinde maliyetler işverene yansıtılmaktadır. Alınmayan tedbirlerden birisi yıllık izinlerin işçiye kullandırılmaması veya ilk bölümün 10 gün olarak kullandırılmaması halidir.
Yıllık izin kullanımları ile ilgili İşçi ve-işverenlerin bilgi eksikliği ve son dönemde yapılan yasal değişikliklere uyum sağlanamaması sonucu izin kullanımları ile ilgili uygulamalarda önemli riskler yaşandığı görülmektedir. 
Yıllık izinlerin yasaya uygun olarak kesinlikle kullandırılması hem işçiyi ve hem de işvereni risklerden korumaktadır. İşçi’ nin çalışma döneminde izin süresinin para olarak ödenmesi yasal olarak sakıncalı ve risklidir.

İş kazalarının ile ilgili yaşanacak riskli alanlar ve sonuçları oldukça fazladır. Ancak bu yazıda sadece yıllık izinlerin doğru ve zamanında kullandırılmaması veya hatalı kullanılması sonucu oluşan riskler ele alınmıştır.
Ø  Yıllık İzinlerin Yasaya uygun kullandırılmaması halinde İş Kazası riskleri,

Ø  İzinlerin işçi tarafından istenmesine rağmen verilmezse işçi haklı nedenle iş sözleşmesini feshederek tazminat alma hakkı bulunması,
Ø  İş kazası halinde yıllık izni zamanında kullandırmayan işverene, SGK tarafından fatura edilen maliyetler. (1 milyon TL), (Malülen emeklilik halinde 2 milyon civarında)
Ø  Yıllık izinlerin birikmesi nedeniyle işten çıkışlarda önemli ödemelerin yapılması,
Ø  İşçinin dinlendirilmemesi nedeniyle sık sık yaşanan iş kazaları sonucu iş kayıpları, motivasyon bozulması, verimsizlik yaşanması,
Ø  İşyerinde İSG tedbirleri alınmaması, işçinin bilgilendirilmemesi halinde yaşanan iş kazası riskleri,
Ø  Yıllık ücretli izni yasaya aykırı şekilde bölme,İzin ücretini yasaya aykırı şekilde veya eksik ödeme, Sözleşmesi feshedilen işçiye yıllık izin ücreti ödememe halinde personel başına 333TL İPC ödenmesi,
Yukarıda kısmen yer verilen risklerin önlenmesi için işverenlerin ve işçilerin Yasalar konusunda bilgilendirilmesi ve gereken tedbirlerin alınması ile sorunlar ortadan kaldırılmakta veya kısmen azaltılmaktadır.

İşçileri Bekleye Riskler;
        Ø  Yıllık izinlerini kullanmama nedeniyle kusurlu veya kısmı kusurlu durumlar sonucu                  yaşanacak riskler,
Ø  Yıllık İzinde iken başka iş yerinde çalışma halinde SGK tarafından yansıtılacak tedavi maliyetleri,
Ø  İşçinin kendi kusuru halinde İşveren ve SGK tarafından yansıtılacak maliyetler,
Ø  İşverenler tarafından yasaya uygun belirlenen İSG kurallarına uymamama sonucu Vücut Bütünlüğü’ nün Bozulması, Çalışamama Riski, Gelir Kayıpları,
Ø  İşverenin uyarılarına rağmen yıllık izin kullanmama sonucu oluşan riskler,


İşverenler’ e tavsiyemiz 2017 ve 2018 yılları izinlerinin kullandırılması için planlama yapmak,  yasada belirlenen şekilde işçilerine izinlerini kullandırmak,( bir bölümü 10 gün blok) geçmiş yıllar izinleri varsa işten ayrılma halinde izin ücretini ödeme yoluna gitmeleridir. Son olarak çıkarılan Yıllık İzin Yönetmeliği Yasaya aykırı olarak çıkarılmıştır. Yıllık izin kullandırılırken Yasada yer verilen bir bölümü 10 gün olarak kullandırılmadığı takdirde İPC ve Yasal uygulamalardan kaçma imkanı bulunmamaktadır. Yasaya uymak zorunludur.

İşçi’ ler ise işverenin yönetim hakkı gereğince belirlenen zamanlarda yıllık izinlerini kullanmaları gerekmektedir. Ancak Unutulmaması gereken en önemli konu 1 yılını tamamladıktan sonra işçinin sonraki yıl içerisinde yıllık iznini yasada belirlenen sürede kullanmak zorunda olmasıdır.

Yıllık izinler ile ilgili kurallara uyulmaması halinde iş kazaları nedeniyle SGK tarafından yansıtılan maliyetler olacağı gibi işçinin sağlığını kaybetmesi sonucu gelecekte yaşayacağı  gelir kayıpları oldukça fazladır.

Saygılarımla.
Şakir Gülsever

İş ve Sosyal Güvenlik Müşaviri
İK Yönetim Danışmanı-Eğitmen 


Paylaş:
Copyright © Şakir Gülsever | Powered by Şakir Gülsever