Çalışma Bakanlığı ve SGK tarafından
yapılan uygulamalarda 30 günden az çalışanların eksik gün bildirimi ve bazı
uygulamalarda (EK-10) Anayasa’ da ki Eşitlik ilkesine aykırı olarak küçük
şirketler cezalandırılmaktadır.
SGK Tarafından yayınlanan genelgeler
ile 10 kişi üzerinde çalışanı bulunan şirketlerde Aylık Prim Hizmet Belgesi (APHB)
eksik gün nedenlerinin belirtilmesi ve nedenleri ile ilgili belgelerin personel
özlük dosyasında saklanması yeterli bulunmaktadır. Ayrıca EK-10 ve eki
belgelerin SGK ya verilmesine gerek bulunmamaktadır.
1-9 arasında çalışanı bulunan küçük
işletmelere ise bu hakkın tanınmadığı görülmektedir. Bu durum Anayasa’ nın
eşitlik ilkesine aykırı olarak devam etmektedir. SGK tarafından Kısmı Süreli
Çalışanlar ve Çağrı üzerine çalışanlar ile ilgili 2 farklı işlem yapılmaktadır.
10 kişi üzerinde olan işletmelerde APHB’ inde Eksik Gün KODU yazılması yeterli
iken 1-9 kişi arasından personel istihdam eden işletmelerde ise her ay APHB ile
bildirim yapılması yeterli bulunmamakta eksik gün ile ilgili EK:10 bildirgesi
ve belgeleri her ay talep edilmektedir.
Bu belgeler personel dosyasında
bulunmasına rağmen sehven EK-10 ve belgelerin zamanında gönderilmemesi
nedeniyle işletmelere gönderilen yazılarda belgeler zamanında verilmemesi
nedeniyle hem idari para cezası uygulanmakta ayrıca sözleşmesi olmasına ve ayda
15 gün çalışmasına rağmen personeli için 15 günlük ek bordro istenmektedir. İPC, Sigorta primi ve vergi ödeme dışında
çalışmayan günler için personele ücret ödemeye zorlanmaktadır.
Türkiye’ de şirket Sayısı bakımından
en büyük grubu oluşturan 1-9 kişi arasında personeli istihdam eden şirketlerde
ve kurumlarda EK:10 beyanı ve eklenecek belgeler her ay istenmektedir. APHB yer
verilmesine rağmen beyan ile ilgili EK: 10 verilmediği veya geç verildiği için firmalara
cezalandırmaktadır.
Bilhassa kısmı süreli istihdam edilen
ve ayda 5-20 gün hizmet alınan kişiler ile ilgili olarak 30 gün üzerinden
tahakkuk yapılması aksi halde kaçak personel çalıştırmış gibi işlem yapmaya
çalışılmaktadır. Küçük işletmeleri cezalandırma yöntemi haline gelen bu durumun
düzeltilmesi hem bu işe bakan denetim elamanları ve hem de küçük işletmelere
önemli kolaylıklar sağlayacaktır.
SGK tarafından gönderilen yazılar bile
küçük işletmelerin SGK’ ya bakış açısını gösteren bir önemli bir durumdur Her küçük
firma Prim ve vergi kaçırmak üzerine kurulmamaktadır. Bu durum küçük şirketleri
potansiyel olarak vergi ve prim kaçırmak üzere kurulduğunu baştan kabul
edilmektedir.
Bilhassa başka şirketlerde 30 gün
üzerinden sigortası yatırılan ve ayda kısa bir süre hizmet kısmı süreli ve
çağrı üzerine hizmet alınan kişiler için Ek-10 geç bildirme nedeniyle 30 gün
üzerinden bordro yapılmaya zorlanması çok sağlıklı bulunmamaktadır. 10 kişi
üzerinde personeli olanlara tanınan hakkın 10 kişi altında olanlara tanınması
gerekmektedir. Küçük işletmelerin korunmasına ihtiyaç bulunmasına rağmen posta masrafları,
iş gücü kaybının ortadan kaldırılmasına ihtiyaç bulunmaktadır.
SGK ne yapmalı
- 10 kişi üzerinde personel istihdam eden şirketlere tanınan APHB eksik gün nedenleri bildirimi küçük işletmelere de tanınmalı,(APHB bildirim zaten yapılmaktadır)
- Küçük işletmelere yazılan yazılarda cezalandırma ve bildirimler öncesi yazılı olarak nedenleri ile ilgili belgeler istenmeli,
- Başka yerde çalışmalı olan ve ayda kısa bir süre kısmı süreli olarak hizmet alınan şirketlerden ispat edici belgeler talep edilmeli,
- Denetim elemanları tarafından belgeler yetersiz bulunması halinde yasal prosedür uygulanmalıdır,
SGK’ na gelen posta ve belge takibi
için yapılan giderlerin ortadan kaldırılması ile gereksiz maliyetler önleneceği
gibi küçük işetmelerin maliyetleri de azalacaktır. Ayrıca en önemli husus ise
şirketlerin kurumlara karşı bakış açısında önemli değişiklikler yaşanacaktır.
Saygılarımla.
Şakir Gülsever
İş ve Sosyal Güvenlik Müşaviri
İK Yönetim Danışmanı
Bilirkişi-Eğitmen