Kıdem Tazminatı Fonun İle İlgili Gelişmeler
Kıdem Tazminatı Fonu kurulması tartışmaları yıllardır yaşanmasına rağmen fon kurulma imkanı bulunamamıştır. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yapılan açıklamalar çalışmaların son aşamaya geldiğini göstermektedir. Ancak Bakanlık ve Sendikaların tam olarak anlaştıklarından bahsetme imkanı yoktur. Yakın zamanda oluşturma çalışmaları başlayacaktır.
Çalışma hayatında dönüm noktası olacak bu çalışmaların işçi ve işveren beklentileri yönünden iyi analiz edilmeden yapılması sisteme fayda sağladığı kadar sorunları da beraber getirecektir. Yapılacak çalışmalar sadece fona kaynak sağlama için kullanılacaksa uzun yıllar tartışmalar devam edecektir.
Çalışanlar yönünden önemli bir kazanım olarak işçi lehine olarak açıklamalar yapılsa da gelişmeler işçi aleyhine döndüğü yapılan son açıklamalar ile ortaya çıkmaktadır. Yapılacak yasa değişikliklerin işçi ve işveren yönünden farklı yansımaları olacaktır. Tartışmalarda en önemlisi ise Kıdem Fonuna her yıl için 30 günlük brüt ücret olarak açıklanmasına rağmen son açıklamalarda Avusturya modelindeki gibi 15 günlük brüt ücret esas alınması tartışmaları başlanmıştır.
Avusturya Modeli
Kıdem tazminatında fonu ilk çalışmalarında her yıla bir brüt maaş düzenlemesi esas alınarak İşveren tarafından personelin aylık brüt ücretinin Ayda % 8,33 tutarının fona yatırılarak her yıl için 1 aylık kıdem tazminatı ödenmesi üzerinde çalışmalar yapılmasına rağmen işçilerinin hak kayıplarına sebep olacak Avusturya modeli ile 15 günlük brüt ücret üzerinden ödenmesi konusuna önem vermeye başlamıştır.
En çok üzerinde durulan sistem Avusturya modeli olduğu ortaya çıkmıştır. . Avusturya modeli incelendiğinde işçinin aylık brüt ücreti üzerinden Kıdem Fonuna yüzde 1.53' lük bir pay yatırılmaktadır Bu hesaba göre tazminat almaya hak kazanan çalışan 5 yıl sonunda 2 aylık brüt ücret, 15 yıl sonunda ise 4 aylık brüt ücretini tazminat olarak almaya hak kazanacaktır.
İşçiler fondan en erken 3 yıldan önce kıdem tazminatı alamayacaklardır. 5 yıl çalışan bir işçi doğum, evlat edinme veya çocuk bakma gibi sebeplerle işinden ayrılırsa tazminatını almaya hak kazanması planlanmaktadır.
Kıdem Tazminatı Fonu ile ilgili sağlıklı çalışma ortamı olmasa da finansal zorluklar fonun kurulmasını zorunlu hale getirmiştir. Ancak işçi ve işveren yönünden sorunlar oluşacaktır. Sadece işveren etkilenmeyecek fona yatacak tazminatın işçiden çıkmasına neden olan olaylarda yaşanacaktır Bu durum işçi ücretlerinde geriye gidiş olarak değerlendirilmesi gereken en önemli konu olacaktır.
Fonun kurulması sırasından yaşanacak sorunlar aşağıda yer verilen konularda yoğunlaşacaktır,
Yasanın yürürlük tarihinden sonra yeni işe giren işçi zorunlu olarak fona dahil olması planlanmaktadır. Mevcut Kıdem Tazminatı uygulamasına Emekliliğine 2-3 yıl gibi kısa bir süre kalanların fon dışında bırakılması, işveren nezdinde mevcut durma göre devam ettirilmesi öngörülmektedir.
İşçi ve işveren sendikaları ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı anlaşamadığı için bu konuda gelişme sağlanamayan her yıl için 1 aylık brüt ücret kadar kıdem tazminatı 5 yıl çalışan işçide 2 Brüt ücreti kadar fondan tazminat alması planlanmaktadır. 5 Yılık çalışmada 5 aylık brüt ücret kadar tazminatın ödenmesi’ nin kabul görmediği bir ortamda Avusturya Modeline göre 2 aylık brüt ücret esas alınması işçi haklarında önemli bir kayıp olacağı gibi bazı işverenler tarafından fona yatırılacak işveren payları işçi ücretlerinin azaltılmasına sebep olma ihtimali bulunmaktadır.
Kıdem Tazminatı ödemesinde son brüt ücret ve son bir yılda sağlanan menfaatlerin 30 güne isabet eden kısmı ilave edilerek kıstal olarak hesaplanmaktadır. Sağlanan diğer menfaatler kapsam dışında kaldığı gibi 5 yıllık çalışma sonunda 2 aylık ücret kadar fondan ödeme yapılması tazminatların % 70 ‘i kadar hak kayıplarına neden olacaktır.
Avusturya modelinde; 3 Yıla Kadar fondan ödeme yapılmayacaktır, 3-5 yıl arasında çalışması olanlara 2 aylık brüt ücret, 5-10 yıl arasından çalışanlara 3 aylık brüt ücreti kadar tazminat 10- 15 yıl arasında çalışanlara ise fondan yapılacak ödeme 4 aylık brüt ücret kadar olacaktır. Bu durum işçi haklarında önemli kayıplara neden olacaktır.
Kıdem Tazminatı fonu cazibesi kaybetmeye başlayacağı için geçmiş yıllarda Konut Fonu, Tasarrufu teşvik fonu ve diğer fonlar gibi kaybolma ihtimali oldukça yüksektir. Uzun yıllar boyunca ödenecek fon tutarları devlet için düşük faizli önemli bir kaynak olarak kullanılma ihtimali oldukça yüksektir.
Bu konuda tartışmalar devam edecektir. Gelişmelerin nereye kadar varacağını zaman gösterecektir.
Saygılarımla
Şakir Gülsever
İş ve Sosyal Güvenlik Müşaviri
İK Yönetim Danışmanı
Bilirkişi-Eğitmen
Kıdem Tazminatı Fonu kurulması tartışmaları yıllardır yaşanmasına rağmen fon kurulma imkanı bulunamamıştır. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yapılan açıklamalar çalışmaların son aşamaya geldiğini göstermektedir. Ancak Bakanlık ve Sendikaların tam olarak anlaştıklarından bahsetme imkanı yoktur. Yakın zamanda oluşturma çalışmaları başlayacaktır.
Çalışma hayatında dönüm noktası olacak bu çalışmaların işçi ve işveren beklentileri yönünden iyi analiz edilmeden yapılması sisteme fayda sağladığı kadar sorunları da beraber getirecektir. Yapılacak çalışmalar sadece fona kaynak sağlama için kullanılacaksa uzun yıllar tartışmalar devam edecektir.
Çalışanlar yönünden önemli bir kazanım olarak işçi lehine olarak açıklamalar yapılsa da gelişmeler işçi aleyhine döndüğü yapılan son açıklamalar ile ortaya çıkmaktadır. Yapılacak yasa değişikliklerin işçi ve işveren yönünden farklı yansımaları olacaktır. Tartışmalarda en önemlisi ise Kıdem Fonuna her yıl için 30 günlük brüt ücret olarak açıklanmasına rağmen son açıklamalarda Avusturya modelindeki gibi 15 günlük brüt ücret esas alınması tartışmaları başlanmıştır.
Avusturya Modeli
Kıdem tazminatında fonu ilk çalışmalarında her yıla bir brüt maaş düzenlemesi esas alınarak İşveren tarafından personelin aylık brüt ücretinin Ayda % 8,33 tutarının fona yatırılarak her yıl için 1 aylık kıdem tazminatı ödenmesi üzerinde çalışmalar yapılmasına rağmen işçilerinin hak kayıplarına sebep olacak Avusturya modeli ile 15 günlük brüt ücret üzerinden ödenmesi konusuna önem vermeye başlamıştır.
En çok üzerinde durulan sistem Avusturya modeli olduğu ortaya çıkmıştır. . Avusturya modeli incelendiğinde işçinin aylık brüt ücreti üzerinden Kıdem Fonuna yüzde 1.53' lük bir pay yatırılmaktadır Bu hesaba göre tazminat almaya hak kazanan çalışan 5 yıl sonunda 2 aylık brüt ücret, 15 yıl sonunda ise 4 aylık brüt ücretini tazminat olarak almaya hak kazanacaktır.
İşçiler fondan en erken 3 yıldan önce kıdem tazminatı alamayacaklardır. 5 yıl çalışan bir işçi doğum, evlat edinme veya çocuk bakma gibi sebeplerle işinden ayrılırsa tazminatını almaya hak kazanması planlanmaktadır.
Kıdem Tazminatı Fonu ile ilgili sağlıklı çalışma ortamı olmasa da finansal zorluklar fonun kurulmasını zorunlu hale getirmiştir. Ancak işçi ve işveren yönünden sorunlar oluşacaktır. Sadece işveren etkilenmeyecek fona yatacak tazminatın işçiden çıkmasına neden olan olaylarda yaşanacaktır Bu durum işçi ücretlerinde geriye gidiş olarak değerlendirilmesi gereken en önemli konu olacaktır.
Fonun kurulması sırasından yaşanacak sorunlar aşağıda yer verilen konularda yoğunlaşacaktır,
- Mevcut Kıdem Tazminatı uygulaması ve sorunları,
- Fonun kaynakları ve Fonun Yönetimi,
- Devlet Kaynaklarından destekler, Teşvikler,
- İşsizlik fonu ile ilgili yapılması muhtemel uygulamalar
- Fondan yapılacak ödemeler,
- İşçi-İşveren yönünden yaşanacak sorunlar.
Yasanın yürürlük tarihinden sonra yeni işe giren işçi zorunlu olarak fona dahil olması planlanmaktadır. Mevcut Kıdem Tazminatı uygulamasına Emekliliğine 2-3 yıl gibi kısa bir süre kalanların fon dışında bırakılması, işveren nezdinde mevcut durma göre devam ettirilmesi öngörülmektedir.
İşçi ve işveren sendikaları ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı anlaşamadığı için bu konuda gelişme sağlanamayan her yıl için 1 aylık brüt ücret kadar kıdem tazminatı 5 yıl çalışan işçide 2 Brüt ücreti kadar fondan tazminat alması planlanmaktadır. 5 Yılık çalışmada 5 aylık brüt ücret kadar tazminatın ödenmesi’ nin kabul görmediği bir ortamda Avusturya Modeline göre 2 aylık brüt ücret esas alınması işçi haklarında önemli bir kayıp olacağı gibi bazı işverenler tarafından fona yatırılacak işveren payları işçi ücretlerinin azaltılmasına sebep olma ihtimali bulunmaktadır.
Kıdem Tazminatı ödemesinde son brüt ücret ve son bir yılda sağlanan menfaatlerin 30 güne isabet eden kısmı ilave edilerek kıstal olarak hesaplanmaktadır. Sağlanan diğer menfaatler kapsam dışında kaldığı gibi 5 yıllık çalışma sonunda 2 aylık ücret kadar fondan ödeme yapılması tazminatların % 70 ‘i kadar hak kayıplarına neden olacaktır.
Avusturya modelinde; 3 Yıla Kadar fondan ödeme yapılmayacaktır, 3-5 yıl arasında çalışması olanlara 2 aylık brüt ücret, 5-10 yıl arasından çalışanlara 3 aylık brüt ücreti kadar tazminat 10- 15 yıl arasında çalışanlara ise fondan yapılacak ödeme 4 aylık brüt ücret kadar olacaktır. Bu durum işçi haklarında önemli kayıplara neden olacaktır.
Kıdem Tazminatı fonu cazibesi kaybetmeye başlayacağı için geçmiş yıllarda Konut Fonu, Tasarrufu teşvik fonu ve diğer fonlar gibi kaybolma ihtimali oldukça yüksektir. Uzun yıllar boyunca ödenecek fon tutarları devlet için düşük faizli önemli bir kaynak olarak kullanılma ihtimali oldukça yüksektir.
Bu konuda tartışmalar devam edecektir. Gelişmelerin nereye kadar varacağını zaman gösterecektir.
Saygılarımla
Şakir Gülsever
İş ve Sosyal Güvenlik Müşaviri
İK Yönetim Danışmanı
Bilirkişi-Eğitmen