4857 sayılı iş kanunun 46 maddesi ve 55
maddesi1 fıkrası (ı) bendinde sayılan mazeret izinleri tanım ve uygulamaları 6645
Sayılı” İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Ve Bazı Kanunlarda Değişiklikler
Yapılması İle İlgili Torba Yasa” 23.04.2015 tarihli Resmi gazetede yayınlanmış
ve yürürlüğe girmiştir.
Genel olarak sosyal sorumluluk ve
toplum ihtiyacına cevap veren bu değişiklikler işletmelerin uygulama sorunlarını
da beraber getirmiştir. Kamuda çok önemli olmasa da saat ücretli veya günlük
yevmiye ile çalışılan işyerlerinde bilhassa üretim yapan işletmelerde işverenler
oluşan üretim düşüklüğü gidermeye çalışsa da mazeret izinlerinin uygulanması
sırasında çalışanlar tarafından talep edilen uygulamalar insan Kaynakları ve işletme
yönetimlerinde sorunlar oluşturmaktadır.
Torba yasa öncesinde kısıtlı olan idari
izinleri bazı işletmeler ücretli, bazı işletmeler ise ücretsiz mazeret
izinlerini uygulamaya devam etmişlerdir. Ancak yasa ile yapılan değişiklik maddeler
ilave edilmiş ve mazeret izinleri ücretli olarak kullandırılması gerektiğine yer
verilerek ücretli-ücretsiz mazeret izinleri tartışmalarına son verilmiştir. Yasa
ile yapılan değişiklik sonucu,
1)
Eşi doğum yapanlara 5 günlük ücretli izin,
2)
Evlenme ve 1 Derece Yakınların ölümlerinde 3 er gün,
3)
Evlat edinenler için 3 günlük ücretli mazeret izinleri,
4)
Çocuklarında % 70 engellilik hali bulunanların tedavi için
ebeveynlere bir yıl içinde toptan veya bölümler halinde on güne kadar ücretli
izin,
Verileceği yeni yasa metninde açıklanmıştır.
6645 Sayılı Yasa’ da belirtilen mazeret
izinlerini işverenler ücretli olarak uygulamak zorunda bulunduğu yasada açıkça
belirtilmiştir. Ancak yasanın bu hükümlerinin uygulanmasında bazı çalışanlar
tarafından Cumartesi, Pazar günleri’ nin sayılmaması veya bu izinlerin parçalı
olarak kullandırılması talepleri oldukça yoğun olduğu görülmektedir.
Sorun Yaratan bu talepler ile ilgili olarak
durum değerlendirildiğinde,
1.
Yasa’ da yer verilen parçalı izin sadece Engelli çocukları
olanlara tanındığı görülmektedir,
2.
Diğer izinlerin parçalı kullanımı diye bir kavram öngörülmemiştir.
3.
İşverenin yönetim hakkının kamu tarafından yasa ile kullanılması, işyerlerinde
yasal prosedüre uyulması nedeniyle farklı tarihlerde kullanım talepleri işyerindeki
planlama ve üretime sorunları yarattığı görülmektedir.
4. Cumartesi günleri yasada iş günü olarak belirlenmiştir. Şirketler cumartesi
günlerini idari izin olarak kullandırılsa da cumartesi günleri yıllık izinden sayılmaktadır. Mazeret izinlerinin de bu
şekilde kullandırılması gerekmektedir.
5.
Pazar günleri ise işçi çalışmasa da hafta tatili ücret ödemesi
yapılmaktadır.
6. Cumartesi günleri işe gelinmemesi nedeniyle haftalık 45 saat tamamlanma imkanı olmamaktadır, bu durumda Pazar günü için işverenin ücret ödeme yükümlülüğü olmamaktadır.
Yukarıda açıklamaya çalıştığım üzere Mazeret
izinlerinde parçalı kullanım sadece engelli çocukları olan çalışanın çocukları ile
ilgili yükümlülükleri için mazeret izni kullandırılabilir. Diğer mazeret
izinleri parçalı olarak kullanılamaz.
Mazeret ve yıllık izin uygulamaları birbirinden farklı
olarak değerlendirilmelidir Yıllık izinlerde yasada izin kullanımları için
"Yıllık ücretli izin günlerinin hesabında izin süresine rastlayan ulusal
bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri izin süresinden sayılmaz."
(4857/56 ) maddesi ile yıllık izin kullanımı yasa hükmüne dayanmaktadır. Mazeret
izinleri için özel bir düzenleme bulunmaması nedeniyle olayın meydana geldiği
günden başlamak üzere ara verilmeden, hafta sonu da dahil olmak üzere
kullanılması gereken izin olarak değerlendirilmesi gerekmektedir.
Saygılarımla.
Şakir Gülsever
İş ve Sosyal Güvenlik Müşaviri