2 May 2015

İBRANAMENİN İSPAT GÜCÜ VE GEÇERLİLİĞİ?

             
İşçi’ lerin iş yerinden çeşitli nedenlerle işten ayrılmaları sırasında yasada belirlenmiş olan şekil ve şartları taşıyan ibraname düzenlenmesi ve imzalatılması zorunludur. Düzenlenen İbranamenin geçerli olması için işçi ’nin işten ayrıldığı ayda tahakkuk ettirilen ücret, fazla,mesai gibi kazançlar dışında yapılan ek ödemeler,sosyal hakları ile kıdem ve ihbar tazminatı hak ederek işten ayrılması halinde kıdem ve ihbar tazminatları, yıllık izin alacakları gibi tüm ödemlerin doğru hesaplanarak bordroya konması ve ibra alınması  gerekmektedir.
İşçinin işten ayrılması sırasında imzalatılan ibranamenin geçerli olması için yapılan ödemeler ibranamede detayları ve tutarları ile yer verilmesi gerekmektedir.  6098 Sayılı Borçlar Kanunu’ 420 maddesinde yer verilen düzenleme şekline göre ibranın geçerli olması için ibra sözleşmesinin yazılı olması, İbra tarihi itibariyle sözleşmenin sona ermesinden başlayarak en az bir aylık sürenin geçmiş bulunması, İbra konusu alacağın türünün ve miktarının açıkça belirtilmesi, ödemenin hak tutarına nazaran noksansız ve banka aracılığı ile yapılması ifadesi yer almaktadır.  Aksi durumda düzenlenen ibranın geçersiz olacağı konusuna yer verilmiştir.
Ayrıca BK. Madde 132- Borcu doğuran işlem kanunen veya taraflarca belli bir şekle bağlı tutulmuş olsa bile borç, tarafların şekle bağlı olmaksızın yapacakları ibra sözleşmesiyle tamamen veya kısmen ortadan kaldırılabilir hükmüne yer verilmiştir.
İş yerlerinde, İnsan Kaynakları veya Mali İşler birimi tarafından yapılacak ilişik kesme işlemlerinde işçinin tüm alacaklarının ve tazminatlarının doğru hesaplanması, bordro ve ibraname' lerin yasada belirtilen şekil şartlarını taşımaları ve ibraname’ nin işçinin işten ayrıldığı tarihten 1 ay sonraki tarihte imzalatılması şartı getirilmiştir.
İbranamenin imzalatılması ile ilgili sorunlar çeşitli şekillerde bulunan yollar ile giderilmeye çalışılmaktadır. Burada önemli olan İbranamenin 1 aylık sürede imzalanması çok anlamlı bir ifade olarak düşünmediğimiz gibi şirketlere çeşitli zorluklar getirmektedir.  Bu durumun nedenine gelince işçinin işvereni ibrası 5-10 yıllık zaman aşımı süresinden sonra gerçekleşmektedir.

İbraname neden geçersiz olmaktadır?
İbra konusunda asıl üzerinde durulması gereken düzenlenen ibraname işçi tarafından imzalansa bile geçerlilik konusu her zaman tartışma konusudur. Değerlendirmemize göre yasal olarak işverenin borçtan kurtulması,İbraname’nin geçerli olması için işçi haklarının ve alacaklarının doğru hesaplanması gerekir. Yanlış yapılan uygulamalar sadece işten çıkış aşamasında değil çalışma döneminde de gerçekleşmektedir.
Yapılan bu hatalı uygulamalar sonucu ibraname düzenlense de işçiye imzalatılsa da işveren borçtan kurtulamadığı gibi açılan davalar  hatalı uygulamalar sonucu  kaybedilmekte, özenle düzenlenen ve kanundaki şekil şartlara uygun bir ibraname düzenlense de geçerli kabul edilerek borçtan kurtulma imkanı bulunmamaktadır.

İbraname hangi hallerde geçerliliğini kaybeder.
Bu durumun nedenleri incelendiğinde 6098 Sayılı Borçlar Kanunu’  146 maddesi ile kıdem ve ihbar tazminatı alacaklarında 10 yıl, 147 Maddesinde ise ücret ve benzeri alacaklarda zaman aşımı süresi ise 5 yıl olarak belirlenmiştir. Bu maddelerin getirdiği yükümlülüklere göre işverenler işçilere ödenmesi gereken herhangi bir hakkını ödemedikleri takdirde Mahkeme, Çalışma ve İş Kurumu Müdürlüğü, SGK gibi kurumlara yapılacak başvurularda iş yerinde yanlış yapılan uygulamalar, eksik hesaplamalar nedeniyle işçi alacakları ve hakları yeniden hesaplanmaktadır. Bu durumda ibraname' ler geçersiz veya bir kısım hakların ödendiğini gösteren bir belge haline gelmektedir.
Eksik ödenen ücret,fazla mesai,ulusal bayram ücretleri,kıdem ve ihbar tazminatları hesabına bazı hakların konmaması,kıdem ve ihbar bedeli hak edenlere ödenmemesi, eksik hesaplamalar,ödenmeyen yıllık izin ücretleri,prim ödemelerin,in yapılamaması veya eksik ödenmesi ,  ayrıca alt işveren işçilerinin haklarının ödenmemesi veya eksik ödenmesi  hallerinde asıl işverene açılacak davalardaki ibraname' ler bu durumların varlığı halinde  geçerliliğini yitirdiği,ödenmeyen haklar olması halinde geçerli olmadığı gibi  borçtan kurtulmada ispat gücü bulunmayacaktır.
İbraname hangi hallerde geçerli kabul edilir.
Yukarıda kısaca açıklandığı üzere ibraname' lerin geçerli ve ispat gücü olması bakımından işverenlerin yapması gereken düzenlemeler ile  verilen işçinin ha etiği tüm işçilik alacak ve haklarının çalıştığı dönemde ve işten ayrılma sırasında yasalara uygun ödeme yapılması,  bordroların yasalara  uygun olarak düzenlenmesinden sonra ilgili dönemlerde işçilere imzalatılarak zaman aşımı süresi 5-10 yıl saklanmalıdır. İşçi' nin işten ayrılan sırasında tüm belgeler ile birlikte düzenlenen ibranamenin şekil ve şartlara uygun düzenlenmesinden sonra ispat gücü olacağı gibi  ibraname  geçerli kabul edilecektir.
Saygılarımla

Şakir Gülsever
İş  ve Sosyal Güvenlik Müşaviri

İK yönetim Danışmanı, Bilirkişi, Eğitmen  
Paylaş:
Copyright © Şakir Gülsever | Powered by Şakir Gülsever