6645 Sayılı Torba yasa ile yapılan
değişiklikler yayınlanarak 1 Mayıs 2015 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Yapılan
değişiklerde İş Sağlığı ve Güvenliği değişiklikler dışında eşi doğum yapanlara
verilen ücretli 5 günlük mazeret izinlerinin ücretli olması ve 3 çocuk için
getirilen AGİ teşviki oluşturmaktadır.
Asgari Geçim İndirimi mevcut
uygulamasında 1-2 çocuktan sonra diğer çocuklar tabiri ile % 5 olan 3 çocuk
indirimi % 10 olarak uygulanmaya başlamış diğer çocuklar tabiri getirilen
uygulama % 5 olarak devam ettirilmiştir. Yıllık asgari ücret toplamını geçmeyen matrah
üzerinden aile yapısına göre AGİ indirimi aylık net ücrete ilave edilerek ödenmesi
ve muhtasar beyannamede indirim konusu yapılması yasada yer almaktadır.
Bordro üzerinden gelir vergisinden
düşülerek ödeme yapan uygulamalar olsa da doğrusu bordro üzerinde sadece
yapılan ödemeye yer verilmesi gerekmektedir. Geçmiş dönemlerde bu konuda çalışma
ve uyarılara bazı düzeltmelere rağmen halen bu şekilde uygulayan firmalar
bulunmaktadır. Bu durum Bordrodaki yasal kesintilerin düşük olarak gösterilmesine
sebep olmaktadır.
AGİ ödemesinde sorumluluk beyanda
bulunan çalışan’ ait bulunması nedeniyle yanlış beyanlar dışında ispatlayıcı
nüfus belgelerinin denetimi işverenlerin sorumluluğunda bulunmaktadır. AGİ
ödemesinde işverenin dikkat edeceği nokta işçi’ nin ilgili aydaki, bordrosunda
hesaplanan vergiden fazla AGİ ödemesinin olmayacağı konusudur.
AGİ Ödemesinde belge sorunları:
Yasada yer alan şekli ile AGİ ödemesi
ile ilgili sorumluluk beyanda bulunan işçiye aittir. İşveren AGİ işlemleri için
beyanname ekinde indirimden yararlanacak işçinin çalışmayan eşi ve çocukları
için ispatlayıcı belge olan Evlilik Cüzdanı ile çocuklarının nüfus
cüzdanlarının fotokopisi veya Nüfus idaresinden alınacak vukuatlı aile
bilgilerini gösteren örnek ile birlikte işverene vermek zorundadır. Aksi
durumda AGİ indirim uygulaması yapılamaz. Bu konuda denetimler yapılarak
belgesi olmadan AGİ ödemesi yapan firmalar denetim yapanlar tarafından vergi
idaresine bildirilmeye başlanmıştır.
AGİ ödemesinde işten
ayrılan personel soruları:
AGİ ödemeleri konusunda diğer bir
sorun ise ay içerisinde işten ayrılan ve aynı ay içerisinde başka bir yerde işe
başlayan personelin AGİ ödeme sorunudur. Asgari Geçim İndiriminde ay içerinde
işten ayrılan personel ile ilgili işlemlerde bazı işletmelerin yorumlama
hataları sonucu sorun yaşadıkları görülmektedir.
İşçi’ nin ay içerisinde içten
ayrılması veya ay içerisinde eksik çalışması durumunda AGİ ödenmesi sorun
haline geldiği görülmektedir. AGİ ödemesinde personel işten çıkışı veya yeni
işe başlaması halinde gün hesabı yapılmaya çalışıldığı görülmektedir. AGİ ödemesinde
gün hesabı yapılması doğru değildir. Bir aylık ödenecek AGİ tutarı işçinin
bordrosundaki vergi tutarı ile kıyaslanması gerekmektedir. Bodro’ daki vergiyi
geçmemek koşulu esas alınarak çalışma gününe bakılmaksızın ödeme yapılması
gerekmektedir. Vergi ödenecek AGİ’ den az ise bordrodaki vergi kadar AGİ
ödemesi yapılması gerekmektedir.
İşçinin aynı ay
içerisinde yeni işe başlama sorunları:
İşten ayrılan işçinin aynı ay içinde
başka işveren yanında işe başlaması halinde yeni işverenin AGİ ödemesi için
personelden son ayın bordrosu veya ayrıldığı tarih istenerek ay içinde aldığı
AGİ tutarı hesaplanabilir. İşçiden eski iş yerinden 4857 Sayılı İş Kanunun 28
Maddesi gereğince verilmesi gereken hizmet belgesi(Çalışma belgesi) üzerinden
çalışma gününe ve ücretine göre hesaplama yapılarak AGİ tutarı bulunacağı gibi
AGİ bildirim formunun altına personele yazdırılabilir ve kontrol edilir.
İşçi, işe başladığı tarihte eski
iş yerinde son ay uygulanan AGİ Tutarını gösteren bir belge sunduğu takdirde( Bordro,
eksik AGİ tutarı gösterir belge) işçiye eski iş yerinde eksik yapılan AGİ yeni iş yeri bordrosuna konarak ödeme
yapılır. Personelin belge getirmemesi
halinde AGİ aldığı şeklinde değerlendirme yapılarak yeni aydan itibaren verdiği
aile bildirimine göre yeni iş yeri AGİ ödemesini başlatılır. İşçi bu konuda
olumsuz yaklaşım gösterir ve yeni işvereni tam ödeme için zorladığı takdirde başka
sorunlarla da karşılaşma ihtimali mevcuttur.
Aynı ay için 2 işverenden AGİ ödemesi yapılması
doğru değildir. Eksik ödenen AGİ varsa bir aylık AGİ tutarına tamamlanır.
Saygılarımla.
Şakir Gülsever
İş ev Sosyal Güvenlik Müşaviri
İK Yönetim Danışmanı