SGK ve Gelir İdaresi Başkanlığı 2015
yılında kayıt dışı istihdamı engelleme konusunda yoğun çalışmalara başladı. Gelir
idaresi 2014 yılı yayınlanan 10 yıllık yeni Kalkınma planı kapsamında 2014-2018
yılları arasında yapılması gereken çalışmalar ile ilgili kapsamlı bir planı hazırlayarak
ilan etmiş bulunmaktadır.
Yapılan planlama kapsamında kayıt dışı
istihdamın önlenmesi için ciddi adımlar atılmaya başlandığı ilan etmiş
bulunmaktadır. Bilhassa 2015 yılında yapılacak çalışmalar en önemli tedbirleri
oluşturmaktadır. Daha önceki yazılarımda da yer verdiğim KAYIT DIŞI İSTİHDAM ile
mücadele çok ciddi ve geniş kapsamlı çalışmalar haline getirildi.
Yaşanan ekonomik sorunların dışında gelir
idaresinin tarafından alınan tedbirler kayıt dışı çalışan firmaları zor durumda
bırakacaktır. Kayıt dışı işlemler yapan firmaların vergi ve sigorta konusunda bilerek
veya bilmeyerek yaptıkları hatalar nedeniyle önemli sorunlar yaşayacağı
görülmektedir. Kurumsallaşmayan ve kayıt dışı işlemler yapan firmaların kayıt
içine alınması, kesilen cezalar, vergi ve sigortaların gerçek değerden ödenmesi
nedeniyle bu firmalar rekabet güçlerini kayıt dışı çalışmaları nedeniyle haksız
olarak kazandıkları rekabet üstünlüğünü kaybedecekleri için zor günler yaşayacaklardır.
.Bilhassa alt işveren çalıştıran asıl
işverenlere açılacak hizmet tespit davaları ve düşük ücret denetimleri
nedeniyle yapılacak tespitlerde Kamu alacakları nedeniyle asıl işveren riskleri
oldukça önemli boyutlarda gerçekleşeceği görülmektedir. Açılacak davalar,iş ve
işe iade davaları % 5 hazine yardımı kayıpları asıl işverenlerin önemli
kayıplar yaşamasına neden olacaktır.
Kayıt dışı iş ve işlemlere karşı kamu
yönetimi önemli çerçeve kararları alarak uygulamaya başlamış bulunmaktadır.
Alınan kararlardan bazıları ve uygulama zamanları incelendiğinde firmaları
bekleyen riskler konusunda yeteri kadar fikir vermektedir.
- Şubat 2015 - Temmuz 2015: Daha etkin ve kapsamlı bir denetim modeli ile günün 24 saatinde fiili denetim yapılmasına imkân sağlayan bir uygulama öngörülmektedir,
- Şubat 2015-Temmuz 2015: Borçlar Kanunu ve İş Kanununa istinaden 10 üzeri işçi çalıştıran işverenlerin ücret,prim ve ikramiye niteliğindeki ödemelerinin Bankalar aracılığıyla yapılmasına ilişkin kapsamın genişletilerek,belirlenecek sektör veya iş kollarında faaliyet gösteren ve 10’dan az sigortalı çalıştıran işverenlerin de ücret, prim ve ikramiye niteliğindeki ödemelerini Bankalar aracılığıyla ödemeleri sağlanacaktır.
- Şubat 2015 - Aralık 2015: Gerek kayıt dışı işçi çalıştırmaları, gerekse vergi kaçakçılığı suçu işlemeleri sebebiyle haklarında mahkemece hüküm verilmiş olanlar kamu ihalelerinden yasaklanacaktır,
- Şubat 2015 - Aralık 2015 : Eylem kapsamında Sosyal Güvenlik Kurumu’nun yanı sıra sahada denetim yapan ilgili diğer kurumlarla birlikte (İçişleri Bakanlığı, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı gibi) ortak denetimler yapılacaktır
- Vergi daireleri denetimi başlayacak: Vergi incelemesi gerektirmeyen yaygın - yoğun denetim ve yoklama faaliyetleriyle denetlenebilecek ve ilgili vergi dairelerince sonuçlandırılabilecek denetim konuları belirlenerek, denetimde etkinliğin arttırılması sağlanacaktır,
- Şubat 2015 - Aralık 2015: Karine Ücret çalışmalar İşveren tarafından Sosyal Güvenlik Kurumu’na her ay verilen “Aylık Prim ve Hizmet Belgesi”nde sigortalının mesleği ile meslek kodunun bildirimi yasal zorunluluk haline getirilecek, (bu konuda önceki yazılarımda yer verilmiştir.) Meslek grupları için kamu kurumlarınca ödenen ücretler, meslek kuruluşları, sosyal tarafların görüşleri,TUİK tarafından yapılan kazanç istatistikleri ile “sigorta primine esas karine ücret” tespit edilerek,gerekli bilgilendirme ve denetim işlemleri yapılacaktı,
- KADİM (Kayıt Dışı İstihdam Merkezi) incelemeleri: SGK ve vergiye tabi olmadan kazanç sağlayan kişilerin bankadaki para miktarı Banka tarafından SGK’ na kimlik bilgileri ve bankada buluna hesaplarındaki paralar GSS bakımından SGK KADİM Birimine bildirilmesi zorunlu hale getirilmektedir.
- SGK’ na borçlarını vadesinde ödemeyen borçluların, işyeri ve yerleşim yeri adresleri ile hesap bilgileri Kurumca talep edilmesi halinde SGK’ ya gönderilecek.
- Elektronik Haciz: SGK tarafından, gerekli alt yapının sağlanması ile Kuruma borçlu olanların, bankalardaki hesaplarına elektronik ortamda haciz konularak, hacze tabi meblağların SGK hesaplarına aktarılması sağlanacak.
- Bankaların SGK’ na maaş ödemeleri bildirimi: Elektronik alt yapı sağlanıncaya kadar bankalar, Maaş ödemesi yapılanlara ait çalışan kişilerin T.C. Kimlik Numaralı işyeri sahibi/işyeri çalışanı ayrımlı kimlik bilgileri, çalışılan yerin unvanı ve açık adresi bilgileri ile ödenen ücret bilgileri, varsa meslek bilgileri ile işe başlama tarihi bilgileri ile birlikte iller bazında SGK’ ya gönderilecektir,
- Kredi ve Kredi Kartı işlemleri: Ticari kredi niteliği taşımayan kredi talepleri ile kredi kartı verilmesinde, bir işyerinde hizmet akdiyle çalışanlardan ücret bordrosu alınması halinde ücret bordrosu bilgileri Kurum tarafından sağlanan elektronik alt yapı üzerinden veya manuel olarak SGK’ na gönderilecek.
Yukarıda
yer verilen bilgiler Gelir idaresinin ve Sosyal Güvenlik Kurumunun çalışmalarının
bir kısmını oluşturmaktadır. Kayıt dışı
çalışan ve düşük ücret ile personelini sigortalı gösteren firmalardan bu
işlemleri tespit edilen kaçaklar
nedeniyle 1 personel için sadece ödenecek idari para cezası yıllık 30.000.TL. civarındadır
Firmaların
maliyetlerinde önemli yaralar açacak bu durumlar için tedbir almaları faydalı
olacaktır.
Saygılarımla
Şakir
Gülsever
İş
ve Sosyal Güvenlik Müşaviri
İK
Yönetim Danışmanı,