2 Ağu 2014

GEÇİCİ İŞ GÖREMEZLİK ÖDEMELERİ VE YERSİZ ÖDEMLERİN İŞVERENLERDEN GERİ ALINMASI?

Son günlerde en fazla tartışılan konuların başında gelen “işçinin Geçici İş Göremezlik döneminde ücretinin bordroya konarak ödenmesi veya ödenmemesi”  konusunda tartışmalar yapılmaktadır. Bu konulara değişik tarihlerde yazdığım yazılarda yer vererek yayınlamama rağmen gruba üye arkadaşlarımız tarafından halen bilgi eksikliği ve durumun karmaşıklığı nedeniyle devamlı olarak gündemde tutulduğu görülmektedir.

Bu konuya açıklık getirilebilmesi için “Geçici İş Göremezlik kavramı” na açıklık getirmek için 3 Kanunda yer alan bilgilere göre inceleme yapmakta yarar bulunmaktadır.
1-4857 Sayılı İş Kanunu,
2-5510 sayılı Sosyal Güvenlik Kanunu,
3-6098 Sayılı Borçlar Kanunu.
A.   4857 Sayılı İŞ Kanunu 48 Maddesi ile Geçici İş Göremezlik ödemleri konusuna yer verilmiştir.
İşçilere geçici iş göremezlik ödeneği verilmesi gerektiği zamanlarda geçici iş göremezlik süresine rastlayan ulusal bayram, genel tatil ve hafta tatilleri, ödeme yapılan kurum veya sandıklar tarafından geçici iş göremezlik ölçüsü üzerinden ödenir. (İşverenin ödeme zorunluluğundan bahsedilmemektedir)
Aynı madde' de“Hastalık nedeni ile çalışılmayan günlerde Sosyal Sigortalar Kurumu tarafından ödenen geçici iş göremezlik ödeneği aylık ücretli işçilerin ücretlerinden mahsup edilir “ hükmüne yer verilmiştir.
Genel olarak 4857 Sayılı iş Kanunun 49/4 maddesine dayanılarak yapılan yorumlarda yer verilen konularda bu konuya açıklık getirmemektedir. 4857 Sayılı İş Kanunun 46-47-48 inci maddelerinde geçici iş göremezlik değil hafta tatilleri, ulusal bayram günleri personelin çalıştırılması halinde ücret ve mesailerin nasıl ödeneceğine yer verilmiştir. Raporlu olunan dönemde hafta tatilleri, ulusal bayram ve genel tatil günleri için ödeme yapan kurum ve sandıklar tarafından ödeneceği yasada yer almaktadır..
Kanunlar Bakımından Uygulamalar

4857 Sayılı İş Kanunu 10.06.2003 Tarihinde kabul edilmiş ve yürürlüğe girmiştir. Ancak bu konuda asıl uyulması gereken kuralların uygulamasında 01.10.2008 Tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı SGK Kanunu hükümlerinin esas alınması gerektirmektedir.
SGK Kanunu, diğer kanunlardaki uygulama ve istisnaların kurum tarafından kabul edilmemekte, bu konuda 5510 sayılı Sosyal Güvenlik Kanunun uygulamalarının geçerli olduğunu kabul etmektedir.
Kurum kendi kanunu kapsamındaki işlerde 4857 Sayılı İş Kanunu,6331 Sayılı İs Sağlığı ve Güvenliği Kanunu,6098 Sayılı Borçlar Kanunu’nda yer verilen konulardaki tüm işlemlerde 5510 Sayılı SGK esas alınarak karar verileceği hükmüne yer verilmiştir.
Bu nedenle” Geçici İş Göremezlik”  Konusunda 4857 Sayılı İş Kanununda bahsedilen ücret ödeme, SGK alınan Geçici iş Göremezlik ödemelerinin mahsup edilmesi kavramlarının önemini yitirdiği görülmektedir. SGK uygulamaları esas alınmalıdır.

B-   5510 Sayılı Sosyal Güvenlik Kanunu bakımından Geçici İş Göremezlik ödemeleri:

Yasa kapsamında Kanun’ un 18 maddesinde geçici iş göremezlik ödemleri konusuna yer  verilmiş,  ayrıca  5510/ 96 maddesinde ise yersiz yapılan ödemlerin geri alınması hakkında açıklamalar yapılmıştır.
MADDE 96- Kurumca işverenlere, sigortalılara, isteğe bağlı sigortalılara gelir veya aylık almakta olanlara ve bunların hak sahiplerine, genel sağlık sigortalılarına ve bunların bakmakla yükümlü olduğu kişilere, fazla veya yersiz olarak yapıldığı tespit edilen bu kanun kapsamındaki her türlü ödemeler; kasıtlı veya kusurlu davranışlarından doğmuşsa, hatalı işlemin tespit tarihinden geriye doğru en fazla on yıllık sürede yapılan ödemeler, bu ödemelerin yapıldığı tarihlerden faizleri ile birlikte geri alınır hükmüne yer verilmiştir.

Geçici iş göremezlik ödemlerinin hangi halde olursa olsun (İş kazaları, Meslek hastalıkları,Analık ve doğum v.b.) genel şartlarda

Geçici iş göremezlik ödeneği ödenebilmesi için;
  • Sigortalılık niteliğinin sona ermemesi,
  •   Doğumdan önceki 1 yıl içinde en az 90 gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması,
  •  Bu süre içinde işyerinde çalışmamış olması,
  •  Doğum olayının gerçekleşmiş olması, gerekmektedir.( İş kazaları, meslek hastalıklarında olayın meydana gelmiş olması)

Ayrıca SGK tarafından çıkarılan Yönetmelik, Genelge ve tebliğiler ile Denetim standartlarında yer verilen açıklamalara göre

Geçici iş göremezlik ödeneği ödenirken;
a)  Sigortalının istirahatli olduğu devrede çalışmadığının işveren veya Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı olanlar tarafından beyan ve belgelenmesi gerekecektir.
b) İstirahat raporu almasına rağmen hekimden çalışabileceğine dair rapor olmaksızın iş yerinde çalışan sigortalıya çalıştığı süreye ait, geçici iş göremezlik ödeneği ödenmeyecektir.
Mevcut durumda işçinin raporlu olduğu sürede ücret ödenmesi halinde işçi çalışıyor olarak gösterilmektedir. Bu durumda personelin raporlu olduğu günlerde çalışmış gibi sigorta primi ödenmesi 96 maddeye göre yanıltıcı beyan olarak kabul edilmektedir. SGK' nun  Geçici İş Göremezlik ödemesini yersiz yapmış duruma düşmesi nedeniyle  geri alınacağını beyan edilmektedir.

Sosyal Güvenlik Kurumu kendi Denetim Elemanları’ ve Sayıştay Denetimine tabi olması nedeniyle 10 yıl içerisinde denetimler ile ortaya çıkan geri alma işlemini yapmakta, geri alamadığı takdirde bu işte hatası olan denetim elemanlarından istemektedir.
Konunun önemi bakımından diğer kanunlarda da bu konuda uygulamalar olsa da Sosyal Güvenlik Kanunu kapsamındaki tüm işlemler kendi kanunu ve denetimleri ile yapılmakta diğer yasalardaki uygulamalar kabul edilmemektedir.

Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunun 01.10.2008 tarihinde yayınlandığı düşünüldüğünde şirketlerin işçinin raporlu olduğu dönemde işyerinde çalışıyor gösterilmesi önemli bir sorun olarak karşımıza çıkmakta ve yersiz ödemelerin 10 yıllık süreçte işverenlerden geri alınması kavramı ortaya çıkmaktadır. Ayrıca işçinin çalıyor gösterilmesi halinde veya fiilen çalıştırılması halinde 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında yaşanacak iş kazaları olması halinde Maluliyet aylıkları dahil işverene yansıtılmaktadır. 

Aylık prim hizmet belgelerinde işçi raporlu sürede çalışmamıştır kaydı koyarak Geçici İş Göremezlik ödeneği verilmesini sağlamak aynı bildirgede 30 gün çalışmış gibi prim yatırmak SGK tarafından yanıltıcı beyan olarak kabul edilmekte ve yersiz yapılan ödeme olarak işverenden talep edilmektedir.
Aslında bu şekilde işçiye ödeme yapılması şirketlere önemli zararlar verdiğini unutmamak gerekir. İşverenin böyle bir ödeme yapma zorunluluğu yoktur. SGK ödemeleri artik vaktinde yapmakta ve ayakta tedavilerde personel asıl ücreti kadar veya daha fazla Geçici İş Göremezlik ödemesi almaktadır.

İşyerlerinde yapılan Geçici İş Göremezlik Ödemeleri ile ilgili yanlış uygulamalarının işverenlere maliyetleri ve diğer sorunlar hakkında bir sonraki yazımda açıklamalara yer vereceğim.

Saygılarımla

Şakir Gülsever
İş ve Sosyal Güvenlik Müşaviri
İK Yönetim Danışmanı

FSEK Kanunu gereğince izin almadan, isim belirtilmeden  tamamen ve kısmen yayınlanamaz
Paylaş:
Copyright © Şakir Gülsever | Powered by Şakir Gülsever