1475 Sayılı İş Kanunu’ nun 14 maddesi kapsamında sayılan şartlara bağlı olarak kıdem tazminatı hesaplanmakta ve ödemeler yapılmaktadır. 4857 Sayılı İş Kanunu’ nun 17 maddesi kapsamında ise iş sözleşmesi feshedilen veya işten ayrılan işçiye çalışma süresi esas alınarak ihbar tazminatları ödenmektedir. Personelin kıdem ve ihbar tazminatı hak ederek işten ayrılması veya bazı özel durumlarda haklı fesih nedenleri ile kıdem tazminatı ödenmektedir.(4857/24-25 maddelerindeki bazı haklı nedenle sözleşmenin feshi halleri)
Şirketler
işçiyi işten çıkarmak için İş yasası kapsamında tanımlanmamış bazı durumlar ile
kendilerine özgü çözüm yolları
geliştirmeye çalışarak (İstifa, ikale sözleşmeleri v.b) kıdem ve ihbar
tazminatı ödemektedir. Kıdem ve ihbar tazminatları ödemeleri ile ilgili oldukça
önemli kararlar olsa da yazı başlığında yer verilen durumlarda kıdem ve ihbar
tazminatlarının hesaplanması sırasında ödenmesi sırasında ve ödenmesinden sonra
ortaya çıkan durumlara ile ilgili açıklama yapılmıştır.
Şirketler’ in büyük bir kısmında (% 70)
İş sözleşmelerinin feshinde kıdem tazminatı ve ihbar tazminatları hesaplanmasında
bilgi eksikliği, belirli şekil ve şartlara uyulmaması veya yanlış hesaplama
yapılmalı nedeniyle tazminatlar eksik ödendiği gibi vergi ve sigorta kaçağına
da sebep olacak hatalı uygulamalar yapılmaktadır.
Yapılan hatalar, Vergi idaresi, SGK ve
Çalışma Bakanlığı denetim elemanları tarafından yapılan denetimler sırasında veya
personelin dava açması halinde ortaya çıkmaktadır. Bilhassa son dönemlerde
yapılan denetimler şirketlere önemli yükümlülükler getirdiği gibi idari para cezaları ödemelerine
neden olmaktadır.
YAŞANAN SORUNLAR?
1. Kıdem ve ihbar tazminatı hesabında
işçiye sağlanan menfaatlerin tazminat hesabına konmaması veya eksik konması,
2.İSTİFA dilekçesi ile personele kıdem
tazminatı ödenmesi. (ücret olarak değerlendirilmektedir)
3. İKALE sözleşmesi ile kıdem ve ihbar
tazminatları ödenmesi (Özelge yoksa ücret olarak değerlendirilmektedir). Vergi istisnası için özelge bulunsa da SGK
bakımından ücret olarak değerlendirilir
4. Tazminat ödemlerinin fazla veya yersiz
ödenmesi ile ilgili denetimlerde SGK ve vergi idaresi tarafından geriye dönük
bordro ve idari para cezaları kesilmektedir.
5. Kıdem ve ihbar tazminatlarında zaman
aşımı süresinin BK. 146 Maddesi kapsamında 10 yıl olarak belirlenmiştir. Dava
açılması veya denetim sırasında ortaya çıkacak riskler nedeniyle vergi, sigorta prim kaçağı ve İDP cezaları nedeniyle
önemli sorunlar ortaya çıkmaktadır,
6. Alt işveren personeli ile ilgili aynı
sorunlar asıl işverenleri de zor durumda bırakmaktadır
7. Alt işveren personeli ile ilgili
yapılan hatalı işlemler sonucu BK. 163 Maddesi gereğince asıl işverenlere Müşterek
ve Müteselsil sorumluluk getirmektedir. Kıdem ve ihbar tazminatı hesaplama ve
ödemelerinin hatalı yapılması halinde kamu kurumlarına verilen zararlar asıl
işverenlere yansıtılmaktadır.
Birçok firmada görülen bu hatalar
nedeniyle önemli boyutlarda vergi ve sigorta eksiklikleri, kıdem tazminatı
sorunları ve önemli idari para cezaları nedeniyle firmalar sorunlar
yaşamaktadır
Kıdem ve ihbar tazminatlarını doğru hesaplanması, personele sağlanan nakdi ve aynı yardımların bordroya doğru konması, risk oluşturacak eksikliklerin tamamlanması firmaları koruyacaktır. Aksi durumda yapılacak denetimlerde risk oluşturacak sorunları tazminat farklarının hesaplanması, geçmiş dönemlerde ayrılanları da kapsayacak şekilde yeniden yapılması, tazminat farkları ödenmesi, vergi, sigorta ödemleri ile önemli idari para cezaları şirket risklerini arttıracaktır.
Saygılarımla,
Şakir Gülsever
İş ev Sosyal Güvenlik Müşaviri
İK Yönetim Danışmanı,
FSEK Gereğince izin alınmadan kısmen
veya tamamen kullanılamaz