Alt işverenlerle ilgili yasalarda Asıl işverenlere sorumluluklar yüklenmiştir. Kamu alacaklarının tahsili, Alt işveren personelin 4857 Sayılı İş Kanunu, 5510 sayılı Sosyal Güvenlik Kanunu, 6098 sayılı İş Kanunu ve 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununda alacakları ve risklerinin önlenmesinde ve açılacak davalarda Asıl-Alt işverenler için müşterek ve müteselsil sorumluluk maddeleri yer almaktadır.
Asıl İşverenler bu sorumlulukları bilmedikleri durumda, çalıştırmaya başladığı alt işverenin personellerinin sorumluluğunun alt işverene ait olduğunu düşünmektedir ve alt işverenlerle ilgili denetim yapmamaktadır. Ancak bu durum Asıl İşverenlerin risklerini bilmemelerine ve ortadan kaldırmamalarına sebep olmaktadır. Asıl işverenler önleyici tedbirler almak ve denetim çalışmaları yapmak zorundadırlar.
Alt İşverenden Kaynaklanan Asıl İşveren Riskleri,
- Alt İşverenlerin sigortasız personel çalıştırması,
- Çalışma günlerini aylık prim hizmet belgelerinde eksik göstermesi,
- Aylık Prim hizmet belgelerini Sigortaya vermemesi veya geç vermesi,
- SGK ya primleri zamanında ödememesi veya hiç ödememesi,
- Asıl İşveren altında işyeri açılmaması (İş Kazası ve meslek hastalığı)
- Sağlık raporu olmadan personel çalıştırması,
- İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası gereğince sorumluluklarını yerine getirmemesi,
Asıl İşverenlerin Kayıpları:
Alt işveren sigortasız personel çalıştırması nedeniyle % 5 Hazine Yardımının 1 yıllık tutarının iadesi,
Beyan ettiği ücretlerini düşük olması halinde SGK tarafından 1 yıl geriye dönük incelemelerde ortaya çıkan sigorta kaçaklarının ceza ve faizleri ile asıl işverenden talep etmesi,
Eksik Beyan edilen ve inceleme sonunda ortaya çıkan beyan farkları ile ilgili İdari para cezalarının asıl işverenden talep edilmesi,
Ödenmeyen personel Ücretlerinin 5 yıl içinde Asıl işverene açılan davalar nedeniyle kaybedilmesi, Alt işveren personeline ödenmeyen Kıdem ve İhbar tazminatları için açılacak davaların Asıl işverene açılması,
Alt işveren personelinin açacağı işe iade davalarının, asıl işverene de açılması veya davanın kaybı halinde ödenecek ücret ve işe başlatmama tazminatlarının asıl işverenden tahsil edilmesi,
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile ilgili iş kazalarındaki riskler nedeniyle açılacak davalar,
Gibi benzeri birçok dava nedeniyle 10 yıllık zaman aşımı süresinde Asıl İşveren şirketlerin önemli kayıplar yaşaması kaçınılmaz bir sonuçtur.
Asıl işverenler neler yapmalı?
Asıl işverenler için yaşanacak bu olumsuzlukların ortadan kaldıracak tedbirleri almaları çok önemlidir.
- Öncelikle Alt işveren sözleşmelerini revize ederek yeni sözleşme ile kendilerini korumaya alması gerekmektedir.
- Belirli dönemlerde alt işverenlerden belge alarak kontrol etmeliler.
- Asıl işverenlerin, alt işveren çalıştırma süreçlerinde ALT İŞVEREN denetimi yaptırmaları, Geçmiş dönem riskleri ve gelecekte yaşanacak riskler için Denetim raporlarına göre tedbir almaları gerekmektedir.
Son dönemlerde Alt işverenlerin sigorta borçları asıl işverenden talep edildiği gibi firmalar SGK tarafından denetlenmektedir. Bu nedenle Asıl İşverenlerin, Alt İşveren denetimi yaptırıp kısa ve uzun vadedeki risklerini öğrenmeleri ve acil tedbirler almaları gerekmektedir.
Saygılarımla
Şakir Gülsever
İK Yönetim Danışmanı
İş ve Sosyal Güvenlik Danışmanı
FSEK gereğince izin alınmadan tamamı veya bir kısmı yayınlanamaz.