01.07.2012 tarihinde yürürlüğe girmek üzere yasalaşan 6098 sayılı Borçlar Yasası hükümleri çalışma hayatında önemli değişiklikler yapmaktadır. Bu değişiklikleri tamamlayacak olan 1475 sayılı iş kanunun 14 maddesi (Kıdem tazminatı) ile 4857 sayılı İş Kanunu ilgili maddelerinde de gerekli değişiklikler yapılması için hazırlık yapılamaktadır. 6098 Sayılı Yeni Borçlar Yasası ile yapılan bu değişikliklerin uygulanabilmesi için diğer yasalarla entegrasyonun sağlaması gerekmektedir. 4857 Sayılı İş kanunu ve diğer yaslarda yapılacak değişiklikler, kıdem tazminat fonu ve düzenlemeler ile borçlar kanunu düzenlemeleri için çalışmalar bakanlıklar tarafından yürütülmektedir.
6098 Sayılı Borçlar Yasasında Yapılan Değişiklikler
Yasada yapılan değişiklikler işverenlerin personeli işe alırken, çalıştırırken ve işten çıkarırken özen göstermek zorunda olduğunu belirtmektedir. Yapılan değişiklikler ele alındığında,
- Özen Sorumluluğu (Adam Çalıştıranın Sorumluluğu 6098 Madde 66): İşveren, çalışanın kendisine verilen işi yapması sırasında başkalarına verdiği zararı gidermekle yükümlüdür. Bu nedenle işveren, çalışanını seçerken, işiyle ilgili talimat verirken, gözetim ve denetimde bulunurken, özen gösterdiğini ispat etmediği müddetçe üçüncü kişilere verilen zarardan sorumlu olacaktır.
- Zararın Çalışana Yönetilmesi (Rücu): İşveren, işletmenin çalışma düzeninin zararın doğmasını önlemeye elverişli olduğunu ispat etmedikçe, faaliyetleri dolayısıyla sebep olunan zararı gidermekle yükümlüdür. Ödenen tazminatı çalışana rücu ederken çalışanın sorumlu olduğu ölçüde rücu hakkına sahiptir.
- Zaman Aşımı Süreleri: Borçlar yasasında 125. maddede yer alan zaman aşımı 10 yıl, yeni yasada 146. maddede korunmuş, ücret alacaklarında ise iş kanunda olduğu gibi 5 yıl olarak belirlenmiştir.
- Borçluların Sorumluluğu: 6098 Sayılı Yeni Borçlar yasasının 163 maddesi, alacaklı, borcun tamamının veya bir kısmının ifasını, dilerse borçluların hepsinden, dilerse yalnız birinden isteyebilir.(Alt işveren işçilerinin Asıl işveren ve alt işverene dava açması) Borçluların sorumluluğu, borcun tamamı ödeninceye kadar devam eder hükmüne yasada yer verilmiştir.
- Borçluların Savunmaları (Madde 164): Müteselsil borçlulardan biri, alacaklıya karşı, ancak onunla kendi arasındaki kişisel ilişkilerden veya müteselsil borcun sebep ya da konusundan doğan def’i ve itirazları ileri sürebilir. Müteselsil borçlulardan biri ortak def’i ve itirazları ileri sürmezse, diğerlerine karşı sorumlu olur.
- İhbar Süresi Değişikliği: 3 yıldan fazla hizmeti olanlarda 56 günlük son ihbar süresi ortadan kaldırılmaktadır. İhbar süreleri 0-1 yıl arasında olanlar 2 hafta,1-5 yıl arası olanlar 4 hafta,5 yıldan fazla çalışması olanlarda 6 hafta olarak belirlenmiştir.
- Yıllık İzin Süreleri Değişikliği: Halen iş kanunu 53 madde de yer alan yıllık izin süreleri gün olarak belirlenmiş, izin sürelerinde ulusal bayram ve genel tatil günleri yıllık izin süresinden sayılmadığı için 14 iş günü olarak personel izin kullanmaktadır. Ancak borçlar yasasının 422 maddesi ile hafta esası getirilmektedir. İş kanununda hafta esası benimsendiği takdirde personel 2 gün eksik izin kullanacaktır.
- İşçinin Fazla Çalışma Borcu (Madde 398): Fazla çalışmayı gerektiren bir işin yerine getirilmesi zorunluluğu doğduğu takdirde, işçi bunu yapabilecek durumda ise kaçınması da dürüstlük kurallarına aykırı olursa işçi, karşılığı verilmek koşuluyla, fazla çalışmayı yerine getirmekle yükümlüdür.
- İkramiye Ödenmesi (Madde 405): İşveren, belirli günlerde işçilerine özel ikramiye verebilir. İşçilerin ikramiyeyi istem hakları, anlaşmanın veya çalışma şartının ya da işverenin tek taraflı taahhüdünün varlığı hâlinde doğar.
- İşçinin Çalışamamasında Ücret (Madde:409): Uzun süreli bir hizmet ilişkisinde işçi, hastalık, askerlik veya kanundan doğan çalışma ve benzeri sebeplerle kusuru olmaksızın iş gördüğü süreye oranla kısa bir süre için iş görme edimini ifa edemezse işveren, başka bir yolla karşılanmadığı takdirde, o süre için işçiye hakkaniyete uygun bir ücret ödemekle yükümlüdür. (Hastalık nedeniyle sigorta tarafından ücret ödenemeyen personelin 2 günlük kesintisi).
- İşçinin Kişiliğinin Korunması: İşveren, işyerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli her türlü önlemi almak, araç ve gereçleri noksansız bulundurmak; işçiler de iş sağlığı ve güvenliği konusunda alınan her türlü önleme uymakla yükümlüdür.(Sözleşmeye aykırılıktan doğan sorumluluk hükümlerine tabidir.)
- Feshe Karşı Koruma (Madde 434): Hizmet sözleşmesinin fesih hakkının kötüye kullanılarak sona erdirildiği durumlarda işveren, işçiye fesih bildirim süresine ait ücretin üç katı tutarında tazminat ödemekle yükümlüdür. Bu madde açık olmamakla birlikte İş güvencesi olmayan 30 kişinin altında personel istihdam eden işverenleri kapsamaktadır. Halen iş kanunda bu konuda hüküm bulunmaktadır.
- İşçinin Haksız Olarak İşe Başlamaması veya İşi Bırakması (Madde 439): İşçi, haklı sebep olmaksızın işe başlamadığı veya aniden işi bıraktığı takdirde işveren, aylık ücretin dörtte birine eşit bir tazminat isteme hakkına sahiptir. İşverenin, ayrıca ek zararlarının giderilmesini isteme hakkı da vardır. İşveren zarara uğramamışsa veya uğradığı zarar işçinin aylık ücretinin dörtte birinden az ise, hâkim tazminatı indirebilir.
gibi iş hayatını etkileyen değişiklikler yapılmaktadır. Yukarıda kısa başlıklar halinde verilenler dışında hukuki yönden borçlar yasasının getirdiği önemli kavramların yanında yasal entegrasyonlar sonucunda öngörülemeyen başka sonuçlarla karşılaşma ihtimali göz ardı edilmemesi gereken konularıdır.
Indense Danışmanlık Yönetim Danışmanı Şakir Gülsever tarafından yazılmıştır. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu uyarınca kaynak göstermeden kopyalanamaz, değiştirilemez, yayınlanamaz.
